1. Polska krajem bocianów

W Polsce gnieździ się prawie jedna czwarta światowej populacji bociana białego Ciconia ciconia. Co 10 lat organizowany jest Międzynarodowy Spis Bociana Białego obejmujący całą Europę. W roku 2004 przeprowadzono już VI taki spis. Wzięły w nim udział liczne organizacje społeczne i instytucje naukowe. Bocian biały objęty jest w Polsce ochroną gatunkową. Znalazł się on również na liście Dyrektywy Ptasiej - aktu prawnego Unii Europejskiej, który jest poświęcony ochronie rzadkich gatunków ptaków i siedlisk ich występowania. Akt ten obowiązuje państwa wspólnoty od 1979 roku.

Bocian biały fot. Kazimierz Walasz

2. Z życia bocianów

W Polsce pierwsze bociany pojawiają się w drugiej dekadzie marca. Jako pierwsze gniazda zajmują najczęściej samce, dopiero później dołączają do nich samice. W kwietniu samice zaczynają składać jaja. Samica znosi od 2 do 6 a nawet 7 jaj. Rzadko zdarza się jednak, by w gnieździe znajdowało się więcej niż 4 pisklęta. W 2004 roku bociany w Krakowie wychowywały najczęściej dwa młode. Pisklęta zaczynają uczyć się latać pomiędzy pierwszą dekadą lipca a początkiem sierpnia. Od drugiej połowy sierpnia do początku września bociany opuszczają miejsca lęgowe w Polsce i odlatują na zimę do Afryki. W tym czasie na łąkach i polach można obserwować duże stada bocianów (składające się z kilkunastu do kilkudziesięciu osobników), które bądź to szykują się do odlotu, bądź są w trakcie podróży.

3. Bocian biały w Krakowie

W Krakowie znajduje się obecnie 18 gniazd bociana białego. Ten sztandarowy gatunek ptaka gnieździ się przede wszystkim we wschodniej i zachodniej części miasta, gdzie do dziś zachowało się jeszcze wiele wilgotnych łąk, które stanowią miejsca żerowania. W Krakowie bociany wybierają na gniazda najczęściej drzewa, rzadziej słupy energetyczne i dachy budynków. Wszystkie gniazda znajdują się w obrębie zamieszkałych zabudowań lub ich bezpośrednim sąsiedztwie.

Lokalizację stanowisk lęgowych (mapa) wraz z materiałem zdjęciowym znajdziesz tutaj (stan z roku 2004).

4. Zagrożenia i ochrona

Największym zagrożeniem dla bociana białego są zmiany w charakterze krajobrazu, spowodowane bądź to intensyfikacją gospodarki rolnej, bądź osuszaniem terenów podmokłych czy wreszcie ekspansją zabudowy. Dwie ostatnie przyczyny są najpoważniejsze z punktu widzenia krajobrazu miasta. Często zdarza się, że wskutek przesuszenia żerowisk bociany nie mają dostatecznie dużo pokarmu, by w okresie lęgowym wykarmić młode. Poszerzanie terenów zabudowanych na obszarze miasta prowadzi do zmniejszania odpowiednich dla tego gatunku siedlisk. Częstą przyczyną śmierci tych okazałych ptaków są również zderzenia z liniami energetycznymi i śmiertelne porażenia spowodowane niewłaściwym izolowaniem przewodów wysokiego napięcia na słupach.

Chcąc ochronić bociana białego w krajobrazie Krakowa należy przede wszystkim zapobiegać wszelkim działaniom prowadzącym do zmian w krajobrazie. Ważna jest również konserwacja i umacnianie istniejących gniazd oraz przenoszenie gniazd ze starych drzew na specjalne słupy. Chroniąc tereny żerowiskowe bociana białego chronimy jednocześnie bogate siedliska przyrodnicze, jakimi są łąki podmokłe i pola uprawne. Siedliska te stanowią ostoje wielu cennych gatunków roślin i zwierząt, z których większość to małe, niepozorne organizmy.

Opracowali: Joanna Kudłek, Aleksandra Pępkowska, Kazimierz Walasz i January Weiner